Mình nghĩ, những đứa trẻ bị phạt thường là bởi chúng hành xử theo bản năng làm con người. Khi buồn bã, cáu bực, hay có thái độ xấu với bạn bè, chúng sẽ bị trách phạt. Nhưng người lớn cũng có hoàn hảo đâu. Chúng ta luôn mong con có những hành vi tốt, mà ngay cả người lớn cũng đôi khi không thể làm được. Vậy thì tại sao ta lại buộc con phải hoàn hảo mọi lúc?
Lưu ý: Những gì mà mình sắp viết dưới đây không-đánh-đồng việc cha mẹ bỏ qua những hành vi thiếu tôn trọng, có thái độ không tốt của trẻ/không để trẻ tự chịu trách nhiệm về những hành vi của mình.
Con người thực ra cũng không tốt đẹp lắm. Vậy nên, chẳng có cách nào khác là chúng ta phải dạy con mình tốt hơn.
Tốt hơn ở đây là dạy con đừng để tâm trạng của mình ảnh hưởng tiêu cực tới người khác; Là dạy con cách giải quyết với cảm giác mệt mỏi, tức giận, sợ hãi, buồn bã và thất vọng theo một cách tích cực; Và là dạy cho con rằng những lời nói hay hành động khiếm nhã là không chấp nhận được với những người xung quanh.
Tất nhiên, nhiều cha mẹ duy trì việc “dạy” ở trên với một tiêu chuẩn rất cao. Nhưng hãy như thế, nếu bản thân bạn cũng luôn luôn thực hiện được hoàn hảo tất cả những tiêu chuẩn đó.
Cha mẹ cũng cần học cách chấp nhận khi tâm trạng tồi tệ xuất hiện
Cha mẹ luôn biết rằng, không nên thô lỗ với con. Hãy học cách xử lý thất vọng, tức giận, sợ hãi, buồn bã và thất vọng. Nhưng chúng ta có làm được điều đó một cách hoàn hảo không? Không, chẳng ai làm được. Và mình nghĩ, cha mẹ cần có chút tha thứ và nới lỏng cho chính mình. Bởi vì có những ngày bạn biết rằng điều này là xấu, rằng bạn có một ngày mệt mỏi và bạn hét lên khi con chỉ lỡ tay làm rơi một chiếc thìa xuống đất.
Chúng ta không phải là robot. Cuộc sống đôi khi thật khó khăn và chúng ta cần yên tĩnh chứ không phải là một bài giảng đạo hay lên lớp. Chúng ta cần một cái ôm, không phải là cái liếc mắt khinh miệt. Chúng ta biết mình đã làm sai, nhưng chúng ta cũng đang mắc kẹt. Và chúng ta cần tự tìm cách cân bằng, cũng như cần một lời ủi an từ người khác.
Con cũng vậy.
Người lớn chúng ta luôn có lý do. Stress vì công việc. Thiếu ngủ vì con nhỏ. Bệnh tật hay sự thay đổi của hormone. Chúng ta là người tốt và luôn cố gắng sống tốt nhưng đôi khi vẫn tự mình gây ra rắc rối. Chúng ta nhìn lại những gì mình đã làm và có thể tự tha thứ cho bản thân, tự nhắc nhở mình đừng mắc sai lầm nữa.
Nhưng bạn hãy thừa nhận đi, có phải đôi khi bạn chẳng cho con cơ hội ấy? Bạn quát lên mà chưa thực sự tìm hiểu lý do đằng sau hành vi chưa tốt của con. Chúng ta chỉ nhìn thấy đó là tại con “hư”, con “nghịch”, con “hiếu động” và rồi bỏ qua mà con chẳng kịp chỉnh sửa gì. Con cũng là con người, và chúng ta mong đợi, áp đặt rằng con phải tốt đẹp hơn bố mẹ. Điều đó có vẻ không công bằng.
Những bộ não còn chưa phát triển hoàn chỉnh của một đứa trẻ cùng kinh nghiệm sống hạn chế là những điều lý giải nhiều hành động có thể chưa tốt của con. Làm sao chúng ta có thể kỳ vọng con sẽ cư xử tốt đẹp hơn những người đàn ông hay đàn bà đã trưởng thành?
Cha mẹ trông đợi con tử tế, chu đáo hay lịch thiệp là một điều tốt đẹp. Nhưng điều quan trọng nhất, có lẽ là giúp con sửa chữa những điều khiếm khuyết, những hành động thô bạo và vô lễ. Con cần hiểu làm như thế nào là tốt hơn hay vì sao nó lại không tốt nếu lặp lại, thay vì chỉ được nghe “Im ngay”, “Tao cấm” hay “Đừng có bao giờ làm như thế nữa”. Con cần được dạy để làm tốt hơn. Và chúng ta cũng phải làm tốt hơn, cùng nhau.
—
Mình đã quyết định phạt con khi con nhất quyết không chịu đánh răng suốt mấy ngày qua. Nhưng khi tìm hiểu ra, mình mới biết con không thích loại kem đánh răng mới. Thi thoảng có những ngày mệt mình cũng lười chẳng thèm đánh răng mà lên giường đi ngủ. Chồng mình cũng thế. Nhưng chúng mình lại phạt con bằng cách im lặng không nói chuyện – hình phạt mà con sợ nhất.
Con ngồi trên sofa, giữa bố mẹ, lặng thinh không dám nói gì dù thường ngày lúc nào cũng ríu rít như chim. Chồng bảo mình lúc sau khi con đã ngủ, rằng “Anh thương con quá, từ mai mình sẽ không mắng không phạt gì con nữa nhé”.
Cha mẹ, có lẽ nên nhớ rằng lòng từ bi và sự nhân ái là người thầy giỏi nhất. Đôi khi sự tha thứ và cho con thêm một cơ hội mới là giải pháp đúng đắn, thay vì hình phạt hay những lời mắng nhiếc.
“Cần làm tốt hơn cùng nhau”. Nhất trí!