RG#60. Chuẩn bị và đồng hành cùng con trong những giai đoạn chuyển tiếp
Đối mặt với những sự chuyển tiếp, giai đoạn mới hoặc môi trường mới, đứa trẻ nào cũng sẽ lo lắng và cần được trợ giúp
Một số đứa trẻ đã được sinh ra với sự kiên cường hơn, dễ thích nghi khi thay đổi hơn nhưng cũng có rất nhiều đứa trẻ nhạy cảm với thế giới xung quanh và cần hỗ trợ nhiều hơn. Tuy thế, đối mặt với những sự chuyển tiếp, giai đoạn mới hoặc môi trường mới, đứa trẻ nào cũng sẽ lo lắng và cần được trợ giúp.
Cuộc sống không thể tránh khỏi những thay đổi, thử thách nên quan trọng không phải là cha mẹ giúp con loại bỏ trở ngại, mà nên cho phép, cùng con thực hành đối phó trong những tình huống mới một cách dần dần, từng bước. Cha mẹ cần hiểu về bộ não lo lắng và coi đây là cơ hội để con phát triển, nâng cao kỹ năng quản lý sự thay đổi ngay từ khi còn nhỏ.
Hiểu về bộ não lo lắng
Các kết nối thần kinh trong bộ não trẻ phát triển mạnh mẽ từ tuổi sơ sinh tới 11-12 tuổi. Điều này cho phép con học hỏi từ nhiều nguồn thông tin và tích luỹ kiến thức, kỹ năng quan trọng (nói, đọc, viết, giao tiếp xã hội). Sau đó, trọng tâm của sự phát triển não bộ chuyển sang củng cố và tích hợp học tập song song với việc thu nạp thêm sự hiểu biết đầy đủ hơn về thế giới.
Dù ở giai đoạn nào, trẻ cũng đều đối mặt với những trái nghiệm mới, thách thức và thay đổi. Những trải nghiệm mới này đi kèm với cảm giác không chắc chắn và gây ra sự lo lắng.
Về bản chất, sự lo lắng là một biểu hiện của sự thích nghi và có ích. Nó cảnh báo chúng ta về những rủi ro tiềm ẩn trong môi trường xung quanh, giúp đảm bảo sự an toàn trước khi chúng ta hành động. Nó cũng giữ chúng ta gần gũi với những người sẽ bảo vệ chúng ta. Tuy nhiên, hệ thống báo động của não có thể trở nên quá kích hoạt và kích hoạt sự lo lắng trong những trường hợp không cần thiết, hoặc gợi lên sự lo lắng quá mức khiến chúng ta không thể làm mọi thứ trong cuộc sống hàng ngày bình thường. Và trẻ cũng như vậy.
Chẳng hạn với trẻ chuẩn bị phải đi học mẫu giáo, việc chuyển đổi có thể gây ra sự lo lắng và nó là hoàn toàn bình thường. Trẻ nhỏ đã quen với việc phụ thuộc vào cha mẹ hoặc người chăm sóc chính và chính sự phụ thuộc đó là nền tảng của cảm giác an toàn ở trẻ. Khi trẻ được gửi tới trường, rời xa cha mẹ và tham gia vào một môi trường hoàn toàn mới, với những con người mới, tương tác xã hội mới, không gian vật lý rộng hơn và nhiều hoạt động mới… tất cả tạo ra sự lo lắng ở trẻ.
Những giai đoạn chuyển tiếp
Vậy trẻ sẽ trải qua những cột mốc và sự thay đổi lớn nào? Cha mẹ có thể gì để hỗ trợ con? Trong suốt thời thơ ấu, trẻ sẽ vượt qua nhiều sự thay đổi, thậm chí biến cố lớn. Trong phạm vi của phần này, mình sẽ chỉ đưa ra một số ví dụ về sự chuyển tiếp liên quan tới các giai đoạn học tập của trẻ.