#122. Bí quyết giúp trẻ 4 tuổi bớt ương bướng và chịu hợp tác hơn
7 giải pháp bạn có thể áp dụng ngay
Sẽ luôn có lý do khiến một đứa trẻ 4 tuổi không chịu nghe lời bạn. Bởi chúng ta là những thực thể độc lập. Người lớn cùng thế hệ hiểu nhau đã khó, huống chi là giữa trẻ con và người lớn.
Bạn có nhớ lý do những lần cãi nhau lúc còn nhỏ với cha mẹ không? Cảm giác “Sao cha mẹ không hiểu mình?” ngày đó của bạn thế nào? Hiện tại con bạn cũng vậy thôi. Vậy nên hãy bắt đầu quen dần với việc tách biệt suy nghĩ, quan điểm cá nhân của bản thân khỏi những hành vi và phản ứng của con trẻ. Khi hiểu được những làn sóng cảm xúc lên xuống và tâm lý không ngừng biến động của một đứa trẻ, chắc chắn bạn sẽ thấy rất tuyệt đấy.
Bên trong não bộ của những đứa trẻ 4 tuổi có gì đặc biệt?
Quá trình xử lý diễn ra trong hệ thần kinh của một đứa trẻ 4 tuổi phức tạp gấp 2 lần so với một sinh viên đại học, gấp 3 lần so với người lớn.
Một đứa trẻ trong độ tuổi học mẫu giáo có đến 100 tỷ tế bào não (nơron thần kinh) với 77% nằm trong vỏ não, phụ trách việc xử lý ngôn ngữ và khả năng toán học, ghi nhớ, tập trung hay giải quyết các vấn đề phức tạp. Các nơron thần kinh hình thành kết nối thông qua đuôi gai (được ví như những xúc tu bạch tuộc nhỏ và dài) tiếp nhận thông tin từ tối đa 15,000 tế bào và sợi trục (nơi có nhiệm vụ truyền thông tin từ tế bào thần kinh đến các tế bào khác). Con số kết nối giữa các nơron thần kinh - còn được gọi là khớp thần kinh lên tới 1000 tỷ.
Thông thường, những thói quen và hành vi bạn cảm thấy không thích ở trẻ đều được hình thành từ những năm tháng trẻ chập chững biết đi.
Việc trẻ không nghe lời trong khoảng 2 - 3 tuổi đều sẽ cộng hưởng lại và lớn dần theo thời gian. Đến khi lên 4, trẻ bắt đầu tiếp nhận đủ các luồng thông tin khác nhau từ nhiều phía, đa phần là những kỹ năng sống quan trọng như: kiểm soát sự tức giận, kiềm chế bản thân, cách cư xử và kỹ năng giao tiếp. Khi dữ liệu cần xử lý quá tải, chúng tạo nên những thách thức về mặt hành vi. Lúc này, mọi vấn đề từng không có giải pháp giữa bạn và trẻ sẽ được bộc lộ rõ rệt bằng những hành động bướng bỉnh mà trẻ phản ứng lại trong tương tác hàng ngày.
Giải pháp cho sự bướng bỉnh/không hợp tác này là gì?
4 tuổi không còn là độ tuổi quá nhỏ để tự do bộc phát những thái độ, hành động quá khích như: cãi lời người lớn, nổi giận vô cớ, đánh nhau với anh chị em hay lo lắng thái quá khi đi học. Nếu bạn thường xuyên nhìn thấy những phản ứng này từ con và muốn bé thay đổi thái độ cư xử đúng mực hơn, đã đến lúc nên áp dụng 7 bí quyết sau.
1. Giúp con học cách nghe lời tại trường học hoặc nhà trẻ
Những diễn biến ở trường học hoặc nhà trẻ thường rất khó kiểm soát, vì bạn không thể biết rõ chuyện gì đã xảy ra khi trẻ ở đó. Bạn có thể bất lực và khó chịu khi được nghe những phản ánh thiếu tích cực từ cô giáo về con như: con thật khó bảo, hung hăng hay không chịu nghe lời. Nhưng dù lắng nghe nhận xét của giáo viên là một phần quan trọng trong việc điều chỉnh thái độ và tính cách con trở nên đúng mực hơn, bạn cũng nên tự kiểm chứng điều đó bằng việc quan sát con nhiều hơn, đặc biệt là lúc con vui chơi say mê.
Cách trẻ phản ứng và những biểu hiện của trẻ khi chơi cũng là cách trẻ nhận thức tình huống. Dù điều đó là đúng hay sai thì bạn vẫn phải chấp nhận nó, vì đó chính là sự thật về con bạn.
Khi đã xác thực hành vi của con qua quan sát và nhận xét của cô giáo, hãy phối hợp với nhà trường để thống nhất giải pháp phù hợp, sau đó cam kết thực hiện tại bất kể nơi nào. Sự nhất quán từ nhà đến trường sẽ giúp con bạn điều chỉnh nhận thức và hành vi một cách toàn diện hơn.
2. Tập cho con hợp tác trong việc đi ngủ
Cho con đi ngủ là công việc khiến nhiều bậc cha mẹ tốn không ít công sức, từ giải quyết những lo lắng trước khi ngủ của con, xoa dịu những cơn ác mộng cho đến việc cố ép con đi ngủ khi năng lượng trong con vẫn còn quá nhiều.
Vậy làm thế nào để sự hợp tác này trở nên dễ dàng hơn?
Việc giúp trẻ đối phó với những rắc rối của chính mình thực sự không dễ dàng. Chính vì thế, hãy lường trước những khó khăn của chính bạn khi cho trẻ đi ngủ để có những cách giải quyết hiệu quả hơn.
Hiểu rõ những gì bạn thích, không thích trong quá trình cho con đi ngủ. Bạn cảm thấy ổn hoặc không ổn nhất với điều gì?
Khi bạn đã hiểu cả vấn đề của con và của chính mình, hãy tìm cách thương lượng khiến con cảm thấy thuyết phục và đi ngủ trong vui vẻ. Đừng quên nói yêu con và cho chúng biết rằng mình đang làm rất tốt. Điều này sẽ khuyến khích con tự giác và nghe lời hơn mỗi ngày.
3. Kết thúc những trận chiến trường kỳ trên bàn ăn
Ăn uống là một trong những yếu tố khó kiểm soát nhất ở trẻ. Nếu bạn cứ cố ép trẻ ăn càng nhiều rau càng tốt trong khi chúng không thích, trẻ sẽ chỉ chống đối lại điều này mạnh mẽ hơn. Mỗi khi những thách thức liên quan đến ăn uống nảy sinh, bạn sẽ phải đối mặt với 2 vấn đề:
- Trẻ cảm thấy bất lực, khao khát muốn được kiểm soát và chứng minh rằng bạn không thể kiểm soát việc ăn uống của trẻ
- Trẻ muốn kết nối và được bạn lắng nghe, cảm nhận quan điểm của trẻ
Vậy bạn có thể làm gì?
Kết nối với trẻ là yếu tố vô cùng quan trọng. Một khi bạn không thể kết nối và hiểu được trẻ đang muốn gì, bạn sẽ không thể đạt được điều mình muốn. Ghi nhớ những món trẻ thích và không thích, nhất là trong bữa tối, vì đây là thời điểm thích hợp để bạn và bé có sự kết nối với nhau.
Ví dụ:
Thái độ của con khi nhìn thấy đậu trong bữa ăn khiến bạn khó chịu, những gì bạn nói với con trong hoàn cảnh này có thể là: “Con không thích ăn đậu à? Con đang nhăn nhó kìa.”
Lúc này, trẻ có thể sẽ đáp lại bạn: “Đúng vậy, con ghét ăn đậu lắm.”
Tiếp đến, hãy hỏi: “Con không thích ăn đậu nhưng không có nghĩa con cũng ghét ăn gà và salad đúng không nào?”