#121. Sử dụng “khoảng lặng bình yên” hiệu quả trong nuôi dạy trẻ
Một phương pháp sẽ phát huy hiệu quả khi được áp dụng cùng tư duy cởi mở, điều chỉnh phù hợp với từng đứa trẻ.
“Khoảng lặng bình yên” là một phương pháp được nhiều cha mẹ tin dùng trong nuôi dạy trẻ. Tuy nhiên, vẫn luôn có những ý kiến trái chiều xoay quanh phương pháp này. Một vài bài báo đã lên tiếng về tác hại của việc lạm dụng khoảng lặng bình yên. Nội dung bài báo chỉ ra rằng, thay vì giúp trẻ bình tĩnh nhanh hơn, khoảng lặng bình yên lại gây ra tác dụng ngược, khiến trẻ càng thêm stress, rối loạn và mất kiểm soát. Không chỉ vậy, trẻ còn có thể bị choáng ngợp bởi sự gián đoạn trong mối quan hệ của mình và cha mẹ suốt khoảng thời gian yên lặng. Lâu dần, cảm xúc tiêu cực của trẻ tăng lên, gián tiếp làm lu mờ những kinh nghiệm mà chúng học hỏi được từ môi trường sống.
Giải pháp thay thế khoảng lặng bình yên được nhóm phản đối đưa ra là hẹn giờ, cho phép cha mẹ an ủi giúp trẻ lấy lại bình tĩnh. Nhưng liệu nó có hiệu quả khi thực tế trẻ đang mất kiểm soát đến mức la hét không ngừng, ném vứt đồ đạc hoặc đấm đá người khác? Khả năng là sự bình tĩnh an ủi chỉ khiến trẻ trẻ thêm bùng nổ và có nhiều hành vi quá khích khác. Vậy nên, đôi khi tạo ra khoảng lặng bình yên trong những trận chiến giữa cha mẹ với con cái cũng là một cách xoa dịu không khí căng thẳng đang lên cao, giúp cả hai bên bình tĩnh trở lại, sau đó làm hòa và cùng tìm ra hướng giải quyết cho vấn đề.
Để giúp khoảng lặng bình yên phát huy hết công dụng, cha mẹ có thể áp dụng cùng một số phương thức sau:
Xây dựng một không gian đặc biệt và an toàn trong nhà
Hãy dành một khoảng không nhỏ trong nhà để các thành viên có thể vào đó khi cảm thấy bế tắc, ức chế và cần được nghỉ ngơi. Cha mẹ phải giải thích cho trẻ về mục đích sử dụng của không gian này. Những khi trẻ mất bình tĩnh, hãy đưa con vào không gian ấm cúng, yên tĩnh và đợi đến khi trẻ kiểm soát được cơn nóng giận của mình. Đây cũng là không gian bạn có thể tận dụng cho chính bản thân mình mỗi khi tức giận.
Quay lại với vấn đề sau khi bình tĩnh
Trẻ em, đặc biệt là những bé dưới 3 tuổi chưa có năng lực tự đánh giá hành vi. Vì vậy, mục tiêu của việc cho trẻ khoảng lặng bình yên không phải là để trẻ tự suy nghĩ về hành vi của chúng. Đừng kỳ vọng trẻ sẽ cảm thấy hối hận hoặc tự trách móc mình kiểu: “Sao mình lại có thể làm như thể”, “Lẽ ra mình không nên ném đồ chơi như vậy” vì những suy nghĩ này vượt quá tầm của một đứa trẻ 3 tuổi. Việc cho trẻ ở trong khoảng lặng bình yên là cách giúp trẻ chuyển từ trạng thái kích động sang bình tĩnh hơn.
Sau khi cả cha mẹ và trẻ trở về trạng thái bình thường, hãy chủ động nói chuyện với con và đưa ra hướng giải quyết để không gặp phải tình trạng tương tự trong tương lai. Nên nhớ, những lời giáo huấn và dạy dỗ sẽ không mang lại tác dụng khi trẻ đang ở trong trạng thái kích động.
Đưa ra mức giới hạn thích hợp cho trẻ
Một cách tiếp cận khác ngoài việc chờ cho đến khi trẻ bình tĩnh trở lại là hẹn giờ. Cha mẹ có thể đặt mốc thời gian 3-5 phút/lần để vào kiểm tra xem tâm trạng của trẻ đã dịu bớt chưa. Thời điểm này trẻ có thể vẫn còn buồn, nhưng nếu bạn thấy trẻ đã không còn mất kiểm soát và có vẻ sẵn sàng cho những lời an ủi, hãy giúp trẻ. Hành động này không phải nhượng bộ mà bạn chỉ đơn thuần giúp trẻ học cách bình tĩnh và chấp nhận một phương án thay thế khác. Ví dụ như: Cùng bạn đọc sách thay vì chơi điện tử trên chiếc ipad bạn đã cất đi.
Làm ngơ hành vi của trẻ chứ không phải trẻ
Nếu đứa trẻ của bạn có những hành vi mất kiểm soát nhưng không gây hại cho người xung quanh, hãy làm ngơ những hành động đó. Còn trường hợp bạn khiến trẻ nổi giận vì lấy mất thứ đồ mà trẻ vừa ném đi, hãy thừa nhận cảm xúc của trẻ (vì nó không đúng cũng chẳng sai) sau đó tiếp tục làm ngơ trước hành vi ấy.
Sau khi trẻ bình tĩnh trở lại, hãy làm lành với trẻ bằng việc gợi ý để trẻ cùng làm gì đó với mình, ví dụ như phụ bạn nấu bữa tối hoặc đọc to một cuốn truyện trẻ thích chẳng hạn. Hành động này giúp trẻ hiểu bạn vẫn luôn yêu thương con, nhưng không chấp nhận hay khuyến khích, kích động trẻ có những hành vi quá khích.
Khoảng lặng bình yên đôi khi không đem lại tác hại như nhiều người vẫn nghĩ. Nó giống như một công cụ giúp trẻ học cách đối phó với những cảm xúc bùng nổ đang dâng trào, bởi trẻ không cố ý làm sai mà chỉ đang phản ứng lại người khác bằng những hành vi cụ thể. Vì thế, một chút khoảng lặng bình yên sẽ giúp trẻ cũng như bạn kiểm soát cơn giận dữ và giải quyết vấn đề hiệu quả hơn.