#120. Giúp con kiểm soát cảm xúc trong giai đoạn toddler
Thấu hiểu nguyên nhân để có hướng giải quyết phù hợp
Phần lớn trẻ em trong độ tuổi chập chững biết đi (toddler) thường có những hành vi khá cực đoan, mang tính thách thức và thường là gây khó chịu cho cha mẹ. Đây là nhìn nhận chung của người lớn qua thực tế nuôi dạy trẻ, nhưng lý do gì khiến trẻ có những hành vi như vậy? Bản tin Raised Gentle hôm nay sẽ giúp cha mẹ và những người chăm sóc hiểu được gốc rễ nguyên nhân, từ đó biết cách đối phó và kiểm soát trẻ một cách phù hợp.
Ngưỡng tuổi 2 lên 3 là khoảng thời gian trẻ có rất nhiều thay đổi. Đây là lúc trẻ nhận ra mình là một cá thể tách biệt với bố mẹ hay người chăm sóc - một nhận thức thúc đẩy mong muốn mãnh liệt được thể hiện bản thân, được bày tỏ sự yêu ghét và hành động một cách độc lập (càng nhiều càng tốt).
Tuy nhiên, lúc này trẻ lại chưa đủ khả năng suy luận để hành động một cách logic, và vẫn đang phải cố gắng điều khiển bản thân. Trẻ sẽ thường bộc lộ những mong muốn ngay khi ý niệm đó xuất hiện. Đây chính là lý do bạn thấy trẻ hay phản ứng lại người lớn kiểu: “Con không thích!” “Con không ăn!”, “Không thay bỉm đâu!” Vậy người lớn nên làm gì để hạn chế thái độ chống đối này của trẻ?
1. Nhận biết và thấu hiểu trẻ trong giai đoạn cảm xúc bùng nổ
Là cha mẹ, nhiệm vụ của bạn là giúp trẻ điều hướng những cảm xúc mãnh liệt đang bùng nổ. Nghe có vẻ đơn giản, nhưng việc này đòi hỏi nhiều công sức và nỗ lực hơn bạn tưởng, bởi cảm xúc của một đứa trẻ 2 tuổi thực sự rất phức tạp: từ tự hào, xấu hổ, tội lỗi cho đến bối rối,...
Trẻ trong giai đoạn toddler ở độ tuổi lớn hơn cũng có cảm xúc và hành động rất khác so với trẻ tuổi teen. Cảm xúc của trẻ thời kỳ toddler có thể thay đổi từ vui mừng phấn khởi sang buồn bã khóc lóc chỉ trong vài phút. Chính vì vậy, trẻ rất cần tình yêu và sự chỉ bảo đúng đắn từ cha mẹ, người lớn. Có thế thì trẻ mới có thể điều tiết cảm xúc của mình dễ dàng hơn.
Trẻ thường sẽ mang tâm trạng và phản ứng tiêu cực khi rơi vào những hoàn cảnh sau:
Trẻ buồn bã thất vọng vì bố mẹ không hiểu mình muốn nói gì.
Trẻ phải nói không khi chúng thực sự muốn nói có (xảy ra khi bạn đưa cho trẻ một yêu cầu hoặc lời đề nghị hấp dẫn)
Trẻ tức đến nỗi có thể cầm đồ chơi ném đi ngay lập tức.
Trẻ không chịu mặc một bộ đồ ngủ nào khác ngoài bộ đang giặt.
Trẻ tỏ ra thất vọng, có thể sẽ từ bỏ hoặc nổi cáu vì không tìm ra cách làm bài tập về nhà.
Những biểu hiện cho thấy trẻ đang cố gắng học cách điều khiển cảm xúc của mình:
Trẻ dùng lời nói hoặc hành động để khiến người lớn chú ý, hoặc trẻ lên tiếng xin sự trợ giúp từ bạn.
Trẻ tự trấn an bản thân khi sắp mất bình tĩnh. Ví dụ: “Đừng lo, bố sắp về rồi và bố sẽ giúp được mình thôi!”
Trẻ cố gắng tái hiện một sự kiện trong quá khứ khiến trẻ căng thẳng, ví dụ như việc phải đi gặp bác sĩ chẳng hạn.
Trẻ sử dụng lời nói (ví dụ: “Con đang rất tức!”) để bộc lộ cảm xúc thay vì ném hoặc đấm đá vào đồ vật.
Trẻ tự mình nhắc lại các nguyên tắc hoặc thể hiện sự hối lỗi với bạn vì đã làm sai. Ví dụ, trẻ thốt lên “Không” khi lỡ tay mở tủ lạnh, hoặc trẻ nói với bạn “Không được dẫm lên cỏ” nhằm nhắc nhở bản thân không được làm điều đó khi đi đến công viên.
2. Giúp trẻ kiểm soát cảm xúc của bản thân
Khi bạn nhìn ra trẻ có những hành vi mang tính thách thức, điều đó cho thấy trẻ đang lúng túng trong việc biểu lộ cảm xúc một cách hợp lý hoặc không biết cách đáp ứng nhu cầu của người khác ra sao. Lúc này, việc bạn cần làm là phản ứng lại hành động đó của trẻ theo một hướng khác mang tính xây dựng hơn.