#101. Làm thế nào để uốn nắn con đúng lý đúng tình (Phần 2)
Có cứng cũng phải có mềm. Kỷ luật cũng nên đi từ cảm xúc.
1. Khuyến khích lòng thấu cảm
Hãy giải thích hành động của con sẽ khiến người khác cảm thấy như thế nào. Cũng đừng quên nói lên cảm xúc của bạn khi con nói những từ ngữ gây tổn thương, hoặc khi em trai của con khóc vì em không muốn bị con đánh.
Từ đó lý giải rằng con cũng không muốn mình bị nhận lại những hành động đó. Hãy tuân theo một nguyên tắc vàng, đó là chỉ ra cảm xúc của người khác (cho dù đó là bởi hành động của con hay của ai khác). Hãy gọi tên cảm xúc mà bạn có/hoặc thấy được, cả tích cực lẫn tiêu cực. Con sẽ có ý thức hơn về cảm xúc của người khác cũng như về cách từ ngữ và hành động của con tác động lên họ.
Vậy nên làm gì khi con nói ra từ ngữ gây tổn thương?
Đừng quy về mình
Việc nghe thấy con nói những điều gây tổn thương thật khó chịu, đặc biệt là khi những từ ngữ đó có ý tấn công. Đây không phải là thời gian để suy ngẫm liệu con có quan tâm đến bạn không hay con có yêu bạn ít đi không. Quan trọng là con đã nói lên từ những cảm xúc mạnh mẽ nhất của mình. Cho dù nó có một chút thật thà trong đó, đừng tập trung vào lời nói, thay vào đó hãy chú ý đến hành động.
Cho con thời gian và không gian để lấy lại bình tĩnh
Đôi khi điều tuyệt nhất bạn có thể làm là cứ để yên cho con như vốn là và để con một mình. Con quá tức tối đến mức không thể nói và không thể nghe gì nữa. Đừng lý giải hay kỷ luật, con không thể xử lý những thứ bạn nói vào lúc này đâu.
Thay vào đó, hãy cho con thời gian và không gian để làm mình dịu lại. Sau đó - trong vài phút hoặc thậm chí là ngày hôm sau, chủ động bàn về việc tại sao con lại nói ra những điều ấy. Bởi chỉ khi con đủ bình tĩnh, cảm xúc và ý nghĩ thật của con mới được thổ lộ đúng.
Đừng nói lời tổn thương ngược lại con
Nếu bạn phản ứng lại với con, có lẽ bạn sẽ cảm thấy mình muốn được thốt ra những lời thậm tệ ngay lập tức. Đừng. Hãy giữ bình tĩnh, hít một vài hơi thở sâu, rồi bỏ đi.
Ở nhiều cấp độ, việc nói ngược lại những lời lẽ gây tổn thương là sai. Bạn đang làm mẫu hành vi mà bạn không muốn con sẽ làm. Và vì cả hai đang giận nên việc này sẽ lôi bạn vào sự hỗn loạn thay vì sự bình tĩnh hay giải quyết vấn đề một cách hiệu quả.
Nhận biết cảm xúc của con
Cho dù những lời lẽ xúc phạm làm bạn tổn thương đến bao nhiêu, thì đó vẫn là cảm xúc của con. Phải, con đang bộc lộ nó một cách tệ hại, nhưng việc con cảm thấy thất vọng, khó chịu hay buồn là bình thường. Đừng trừng phạt con vì không luôn luôn cảm thấy vui vẻ.
Bạn công nhận cảm xúc của con như thế nào? Bạn nên phản hồi ngay lập tức với con, “Mẹ rất tiếc vì con cảm thấy như vậy”. Đến khi con có khả năng lắng nghe, bạn có thể bàn về những cảm xúc của con. “Có vẻ như hồi nãy con thấy tổn thương bởi vì…”
Xin lỗi từ phía bạn
Không có ông bố bà mẹ nào là hoàn hảo cả, và đó là lý do tại sao chúng ta nên luôn luôn xin lỗi con khi cần thiết. Hầu hết mọi mâu thuẫn không đến từ một phía. Con cần được nghe lời xin lỗi khi chúng ta sai và khi chúng ta góp phần vào sự bùng nổ cảm xúc của con.
Giải thích lời nói có thể gây tổn thương như thế nào
Vẫn vậy, cho dù con có quyền cảm thấy thất vọng, con vẫn cần học cách thể hiện sự tôn trọng.
Nhưng thay vì chỉ ra con làm sai ở đâu, hãy bộc lộ quan điểm của bạn: “Mẹ cảm thấy tổn thương khi con nói những điều như thế.”
Có thể con sẽ cảm thấy buồn và sợ vì đã làm tổn thương một trong những người quan trọng nhất cuộc đời. Hãy thừa nhận rằng bạn cũng tức giận và nói ra những điều không hay, nhưng chúng ta luôn cố gắng hết sức để không tổn thương người khác.
Cho con thấy những cách bộc lộ cảm xúc tốt hơn
Bạn nhận biết cảm xúc của con, xin lỗi và chỉ ra những từ ngữ của con gây tổn thương như thế nào. Tiếp theo, hãy cho con biết những cách tốt hơn để thể hiện cảm xúc. Con có thể bỏ đi, hít một vài hơi thở sâu, và nói, “Con đang tức giận.”
Hãy cho con biết rằng cảm thấy bực bội là điều bình thường. Chỉ cần thể hiện điều đó nhưng không gây tổn thương đến cảm xúc của người khác là được.